หลังคาแดง โรงพยาบาลโรคจิตแห่งแรกของไทย! รักษาด้วย ป่า และ ไม่ให้อยู่ว่าง ทำเงินซื้อที่ดิน ศรีธัญญาได้!!

บทความ

สุวิชชา เพียราษฎร์

2565-09-16

๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๐ นี้ ประเทศไทยมีโรงพยาบาลโรคจิตมา ๑๒๘ ปีแล้ว แม้แรกๆ คำว่า “หลังคาแดง” จะเป็นแสลงที่พูดล้อกันทั่วไป หมายถึงสถานที่คุมขังคนบ้า แต่ต่อมาผู้เชี่ยวชาญขององค์การอนามัยโลกที่มาตรวจเยี่ยม ก็กลับไปเขียนรายงานว่า “เป็นโรงพยาบาลจิตเวชที่ดีที่สุดในตะวันออกของคลองสุเอซ” และใช้วิธีรักษาที่ได้ผล ทั้งยังได้เงินซื้อที่ดินถึง ๑,๐๖๗ไร่ ขยายแห่งใหม่ได้
เมื่อตั้งโรงพยาบาลแห่งแรกในชื่อ “โรงศิริราชพยาบาล” ในปี ๒๔๓๑ แม้แรกๆจะไม่มีคนไข้กล้าเข้ารักษา แต่ต่อมาไม่นานเมื่อประชาชนมีความเข้าใจในเรื่องการรักษาพยาบาลแผนใหม่ โรงพยาบาลศิริราชก็ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อๆ ความหนักใจกลับตกอยู่กับผู้บริหาร เมื่อมีผู้ส่งคนไข้โรคจิตที่ไม่ใช่โรคกายมาให้รักษา บางรายที่แบกรับการคุ้มคลั่งอาละวาดไม่ไหว ก็ส่งมาให้โรงพยาบาลรับภาระแทน แต่ทางศิริราชจะนำคนป่วยประเภทนี้มาอยู่ร่วมกับคนไข้ทั่วไปก็ไม่ได้ ครั้นจะบอกปัดไม่รับคนป่วยทางจิตก็ไม่ได้ เพราะขัดกับหน้าที่ของกรมพยาบาล ศัลยแพทย์อเมริกันคนหนึ่งในทีมของหมอศิริราช ที่เรียกกันว่า “หมอเฮย์” จึงเสนอความคิดที่จะเปิดโรงพยาบาลเฉพาะโรคจิตขึ้น และได้รับการสนับสนุนจากพระเจ้าน้องยาเธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ แต่ติดขัดในเรื่องงบประมาณ ทั้งยังมีภาระที่จะต้องจัดตั้งโรงพยาบาลให้กระจายไปอีกหลายแห่งด้วย ในขณะนั้น มีบ้านที่บรรดาเจ้าภาษีนายอากรได้ยกใช้หนี้หลวงมาหลายหลัง คณะกรรมการที่ได้รับโปรดเกล้าฯแต่งตั้งเป็น “คอมมิตตีจัดการโรงพยาบาล” จึงได้ขอพระราชทานเลือกเอาบ้านของพระยาภักดี ภัทรากร หรือ เจ้าสัวเกงซัว ที่ปากคลองสานในเนื้อที่ ๔-๕ ไร่มาปรับปรุงเป็นโรงพยาบาลโรคจิตแห่งแรกขึ้น

โรงพยาบาลเพื่อผู้ป่วยโรคจิตแห่งแรกนี้ได้รับพระราชโองการโปรดเกล้าฯจากพระบาทสมเด็จพระจุลขอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้เปิดเป็นทางการในวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๒๔๓๒ในชื่อ “โรงพยาบาลคนเสียจริต” มีอาคารใหญ่ ๓ หลัง ลักษณะเป็นเก๋งจีน และมีอาคารเล็กโดยรอบ จุผู้ป่วยได้ ๑๐๐ คน แต่รับผู้ป่วยครั้งแรกนี้ไว้เพียง ๓๐ คน มีนายแพทย์มิชชันนารีและแพทย์ไทยจากกรมพยาบาลมาตรวจประจำ โดยยังใช้ยาไทยแผนโบราณ บ้างก็ใช้เวทย์มนต์คาถาประกอบ เพราะเข้าใจว่าโรคจิตเป็นผลมาจากภาวะเหนือธรรมชาติ หรือเกิดจากความไม่สมดุลของธาตุต่างๆในร่างกาย

ที่มา : สุวิชชา เพียราษฎร์. (30 ตุลาคม 2560). หลังคาแดง โรงพยาบาลโรคจิตแห่งแรกของไทย! รักษาด้วย “ป่า”และ “ไม่ให้อยู่ว่าง” ทำเงินซื้อที่ดิน “ศรีธัญญา”ได้!!. https://mgronline.com/onlinesection/etail/9600000109605

application/pdf

tha

มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

โรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยา

โรงพยาบาลจิตเวช

พิพิธภัณฑ์ชุมชน